بررسی رابطه صفات ریشه با عملکرد دانه گندم در شرایط بدون تنش و تنش خشکی آخر فصل

ازآنجاکه بیشتر بارندگی ها در ایران در زمستان و آغاز بهار رخ می دهد، گندم به ویژه در کشت دیم بیشتر وابسته به رطوبت نگهداری شده در اعماق خاک خواهد بود. به منظور شناسایی ژنوتیپ هایی که دارای گسترش مناسب ریشه در عمق خاک باشند، آزمایشی با 63 ژنوتیپ گندم نان در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی به صورت کشت در لوله های پی وی سی انجام شد. در شرایط بدون تنش آبیاری به صورت معمولی و در تنش خشکی پس از رسیدن رطوبت خاک به 30 درصد ظرفیت زراعی گیاهان آبیاری شدند. پس از اعمال تنش و در پایان دوره رشد صفات مرتبط با ریشه در چهار عمق مختلف (20-0، 40-20، 60-40 و 100-60 سانتی متر) به همراه صفات مرفولوژی، عملکرد و اجزای آن اندازه گیری شدند. نتایج نشان دهنده تنوع بالا میان ژنوتیپ ها برای همه صفات اندازه گیری شده بود. همبستگی بالا و معنی داری میان وزن خشک ریشه با عملکرد در شرایط تنش دیده شد (p=0/01، 0/58 =r). در این شرایط با هر واحد افزایش در وزن خشک ریشه، 0/24 گرم به عملکرد دانه افزوده شد. تجزیه همبستگی جداگانه برای هر عمق نشان داد که در پایین ترین عمق تأثیر وزن خشک ریشه بر عملکرد (0/01 p =، 0/75=r) بیشتر از سایر عمق ها است. در شرایط تنش تأثیر وزن ریشه در عمق 100-60 سانتی متر بر عملکرد دانه مثبت و بسیار معنی دار بود. ژنوتیپ های سرداری، شعله، ناز و اینیا به ترتیب با 0/44، 0/39، 0/37 و 0/37 گرم در گیاه بهترین ژنوتیپ ها برای وزن خشک ریشه در این عمق بودند.